Poznaj naszą ofertę
Profilaktyczne badania lekarskie pracowników a obowiązki pracodawcy
Zakaz dopuszczenia pracownika do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku wyrażono wprost w art. 229 § 4 kodeksu pracy.
Pracodawca, jako podmiot zobowiązany do zapewnienia pracownikom badań lekarskich, musi zawrzeć w tym celu pisemną umowę z wybraną jednostką służby medycyny pracy. Taka umowa stanowi podstawę do wykonywania profilaktycznych badań, jak również innych świadczeń zdrowotnych. Zgodnie z art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy umowa ta powinna określać m.in.:
- strony umowy oraz osoby objęte świadczeniami z jej tytułu;
- zakres opieki zdrowotnej;
- warunki i sposób udzielania świadczeń zdrowotnych (sposób rejestracji osób objętych umową, organizację udzielania świadczeń, tryb przekazywania zaświadczeń lekarskich o zdolności do pracy bądź nauki oraz sposób podania tych informacji do wiadomości zainteresowanych);
- sposób kontrolowania przez zleceniodawcę wykonywania postanowień umowy;
- obowiązki zleceniodawcy wobec zleceniobiorcy.
Profilaktyczne badania lekarskie pracowników a obowiązki zatrudnionego
Obowiązek pracownika w zakresie poddawania się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosowania się do wskazań lekarskich wynika natomiast z art. 211 pkt 5 kodeksu pracy.
Należy pamiętać, że odmowa pracownika może zostać potraktowana w tym przypadku jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, stanowiąc tym samym przesłankę do rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Rodzaje profilaktycznych badań lekarskich pracowników
Pod pojęciem profilaktycznych badań pracowników skrywają się 3 rodzaje takich badań:
- wstępne
- okresowe
- kontrolne
Wszystkie z nich wykonywane są na koszt pracodawcy. Poza wydatkami związanymi z badaniami pracodawca ponosi również inne koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędnej z uwagi na warunki pracy.
Sprawdź również! Szkolenia BHP wstępne i okresowe a obowiązki pracodawcy
Badania wstępne pracowników
Jak wskazuje art. 229 § 1 kodeksu pracy, wstępnym badaniom lekarskim podlegają: osoby przyjmowane do pracy oraz pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.
Z obowiązku skierowania na wstępne badania lekarskie pracodawca może zrezygnować natomiast w odniesieniu do osób:
- przyjmowanych ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą;
- przyjmowanych do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli (1) posiadają one aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie i (2) pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy. Punkt ten nie dotyczy natomiast osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych. Znajdzie jednak zastosowanie w przypadku przyjmowania do pracy osoby pozostającej jednocześnie w stosunku pracy z innym pracodawcą.
Jak sama nazwa wskazuje, badania wstępne powinny zostać przeprowadzone przed dopuszczeniem pracownika do pracy. Należy wykonać je dlatego najpóźniej w dniu rozpoczęcia przez niego pracy.
Skierowania na badania wstępne i orzeczenia lekarskie osób przyjmowanych do pracy pracodawca przechowuje w części A akt osobowych.
Badania okresowe pracowników
Obowiązek poddawania się okresowym badaniom lekarskim dotyczy wszystkich pracowników, co wynika z treści art. 229 § 2 kodeksu pracy.
Kodeks pracy nie określa jednak ich częstotliwości. W tym celu należy odwołać się do rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. W załączniku nr 1 tego rozporządzenia znalazły się wskazówki metodyczne w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników.
Częstotliwość badań okresowych została uzależniona od czynnika szkodliwego lub uciążliwego, na którego działanie narażony jest pracownik. W odniesieniu do przykładowo hałasu zalecenia prezentują się następująco: badania ogólne powinno wykonywać się co 4 lata, otolaryngologiczne i audiometryczne przez pierwsze 3 lata pracy w hałasie – co rok, następnie co 3 lata.
Jeżeli lekarz przeprowadzający takie badania uzna to za stosowne, może wyznaczyć kolejną wizytę w krótszym terminie, niż wynika to z przepisów rozporządzenia.
W miarę możliwości pracownik powinien udać się na badania okresowe w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami zachowuje on prawo do wynagrodzenia. W razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługują mu również należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych.
Skierowanie na badania okresowe i wydane w związku z nimi orzeczenia przechowuje się w części B akt osobowych pracownika.
Szczególny rodzaj badań okresowych pracowników
Pracodawca, który zatrudnia pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających jest zobowiązany zapewnić im okresowe badania lekarskie także po:
- zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami;
- rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi taki wniosek.
Badania kontrolne pracowników
Kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w przypadku niezdolności pracownika do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą. Ich celem jest ustalenie zdolności zatrudnionego do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.
W odniesieniu do czasu przeprowadzania badań kontrolnych, prawa pracownika do wynagrodzenia oraz przechowywania skierowań i orzeczeń, stosuje się te same zasady, co względem badań okresowych.
Skierowanie na badania lekarskie i orzeczenie lekarskie
Podstawą przeprowadzenia każdego z powyższych rodzajów badań lekarskich jest skierowanie wystawiane przez pracodawcę w dwóch egzemplarzach (jednym dla pracownika i drugim dla lekarza). W skierowaniu powinno zawrzeć się informacje w szczególności o rodzaju badania, a także stanowisku pracy i warunkach pracy.
Badanie lekarskie kończy się natomiast wystawieniem orzeczenia lekarskiego, które stwierdza istnienie przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku lub ich brak. Jeżeli lekarz uzna, że po stronie pracownika występują takie przeszkody, pracodawca ma zakaz zatrudniania go na wskazanym stanowisku.
Przy wsparciu payroll360 nie musisz pamiętać o terminach!
Nie sposób nie dostrzec, że obowiązek zapewniania pracownikom badań lekarskich generuje po stronie pracodawcy szereg dodatkowych powinności, takich jak monitorowanie upływu terminu ich ważności, wystawianie skierowań, czy właściwe przechowywanie takiej dokumentacji.
Nie dotyczy to jednak firm, które korzystają z kompleksowej obsługi outsourcingu kadrowo-płacowego payroll360. W tym przypadku to nasi wewnętrzni specjaliści dbają o to, aby każdy z pracowników przed dopuszczeniem do pracy, a następnie w trakcie trwania stosunku pracy, legitymował się ważnymi badaniami wstępnymi, okresowymi i kontrolnymi. Dzięki profesjonalnej usłudze outsourcingu kadr i płac pracodawcy nie muszą obawiać się przegapienia ważnych terminów lub naruszenia przepisów BHP, za co grożą im dotkliwe kary. Przypominamy, że za realizowane zadania bierzemy nie tylko odpowiedzialność prawną, ale i finansową, co stanowi kolejną zaletę przekazania administracji kadrowo-płacowej zewnętrznej firmie.
Zakres usług:
- monitorowanie ważności badań,
- prowadzenie rejestru i zarządzanie bazą danych w celu zachowania ciągłości i aktualności badań pracowników,
- wysłanie podpisanych skierowań na maile pracowników oraz przyjmowanie od pracowników skanów wystawionych zaświadczeń lekarskich,
- wystawianie skierowań na badania lekarskie (tylko w przypadku rozszerzonej usługi obsługi kadr i płac o outsourcing badań lekarskich).
Masz pytania?