Urlop opiekuńczy 2022 – nowe przepisy  

Nowe zasady dotyczące urlopu opiekuńczego mają zostać określone w dodanym do działu siódmego ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r.  – Kodeks pracy rozdziale 1a „Urlopy opiekuńcze”.

Zgodnie z treścią art. art. 173¹ § 1 przez urlop opiekuńczy należy rozumieć urlop udzielony pracownikowi w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny, lub zamieszkującej we wspólnym gospodarstwie domowym, która wymaga znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych.

Urlop opiekuńczy będzie mógł zostać wykorzystany przez pracownika w szczególności na opiekę i wsparcie nad:

• dziećmi (córką, synem),
• małżonkiem,
• rodzicami (ojcem, matką),
• każdą inną osobą, która zamieszkuje w tym samym gospodarstwie domowym.

Wiele wątpliwości przy interpretacji tego przepisu budzi dość ogólne sformułowanie „zapewnienie wsparcia”, które nie doczekało się definicji ustawowej. W potocznym rozumieniu tego słowa „wsparcie” odnosi się do różnych form interakcji społecznych: emocjonalnych, materialnych, informacyjnych. Treść przepisu wskazuje tu jedynie na „znaczny” charakter wsparcia z poważnych względów medycznych. Możemy jednak przyjąć, że pracownik będzie mógł ubiegać się o skorzystanie z urlopu opiekuńczego również wtedy, gdy bliska mu osoba zostanie otoczona profesjonalną opieką medyczną, na przykład hospitalizacją. Będą to ponadto sytuacje takie jak potrzeba zorganizowania dziecku nauki zdalnej, wymaganej na skutek stanu zdrowia lub przebytej operacji bądź konieczność odebrania krewnego ze szpitala – wskazują specjaliści payroll360, którzy w ramach usługi outsourcingu kadr i płac zajmują się przygotowywaniem i prowadzeniem dokumentacji pracowniczej oraz związanej z zatrudnieniem.

Wymiar urlopu opiekuńczego – na ile dni zostanie udzielony?

Urlop opiekuńczy będzie udzielany na maksymalnie 5 dni w roku kalendarzowym. Urlopem opiekuńczym zostaną objęte te dni, które są dla pracownika jego dniami pracy zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy.

Wymiar urlopu opiekuńczego ma być ponadto niezależny od wymiaru etatu pracownika i daty zatrudnienia w danym roku kalendarzowym. Oznacza to, że z urlopu opiekuńczego skorzysta przykładowo zarówno pracownik zatrudniony na pół etatu, jak i pracownik, który został przyjęty do firmy dopiero pod koniec roku, w listopadzie lub grudniu.

Termin wejścia w życie nowych przepisów zaplanowano na początek sierpnia br., a zatem pracownicy w okresie sierpień-grudzień 2022 r. będą mogli skorzystać już z 5 dni przysługującego im urlopu opiekuńczego.

Urlop opiekuńczy niewykorzystany w danym roku kalendarzowym

Czy urlop opiekuńczy będzie przechodził na kolejny rok? W przypadku niewykorzystania urlopu opiekuńczego w całości lub w części w danym roku kalendarzowym nie będzie on przechodził na rok następny. Niewykorzystany urlop przepada.

Jeżeli zatem pracownik w 2022 r. skorzysta na przykład tylko z 2 dni urlopu opiekuńczego, wymiar urlopu opiekuńczego w 2023 r. nie zostanie wydłużony do 8 dni, a wyniesie ustawowe 5 dni.

Wniosek o urlop opiekuńczy

Udzielenie urlopu opiekuńczego będzie odbywało się na wniosek pracownika. We wniosku tym powinien on wskazać informacje takie jak: imię i nazwisko osoby, nad którą zamierza sprawować opiekę wraz z podaniem przyczyny powodującej konieczność występowania z takim wnioskiem, a także jej stopień pokrewieństwa lub miejsce zamieszkania, w zależności od tego, czy osoba wymagająca opieki jest członkiem rodziny.

Wniosek będzie można składać w formie papierowej lub elektronicznej maksymalnie na 3 dni przed planowanym rozpoczęciem korzystania z urlopu.

5 dni urlopu bez względu na liczbę pracodawców

Prawo do skorzystania z nie więcej niż 5 dni urlopu przysługuje pracownikowi również wtedy, gdy w trakcie roku kalendarzowego zmienia on pracodawcę. Jeśli u pierwszego z nich wykorzystał 3 dni urlopu, w nowym miejscu pracy będzie mógł wnioskować o jeszcze pozostałe 2 dni urlopu opiekuńczego.

Czy urlop opiekuńczy będzie płatny?

Urlop opiekuńczy w wymiarze 5 dni w roku kalendarzowym ma być urlopem nieodpłatnym. Nie wynika to wprawdzie z treści zaproponowanych przepisów, a uzasadnienia projektu. Mimo braku prawa do wynagrodzenia w przypadku skorzystania z urlopu opiekuńczego będzie on wliczany do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Przesunięcie lub przerwanie urlopu opiekuńczego

Na tę chwilę nowe przepisy nie przewidują możliwości przesunięcia lub przerwania urlopu opiekuńczego, na przykład na skutek konieczności nagłej hospitalizacji pracownika lub odosobnienia wynikającego z choroby zakaźnej. Pracownik w takiej sytuacji może natomiast skontaktować się ze swoim pracodawcą i zwrócić do niego z prośbą o wycofanie wniosku o urlop opiekuńczy. Należy natomiast pamiętać, że również i w tym przypadku w projekcie ustawy nie znalazł się żaden zapis, który wskazywałby na uprawnienie pracownika do ubiegania się o cofnięcie złożonego wniosku – wyjaśniają eksperci ds. outsourcingu kadr i płac payroll360.

Czy z urlopu opiekuńczego można korzystać jednocześnie?   

Żaden z przepisów nie wyklucza i nie zabrania jednoczesnego korzystania z urlopu opiekuńczego przez oboje zatrudnionych. W tym samym czasie o urlop nad tą samą osobą będzie mógł wnioskować zarówno pracownik, jak i pracownica. Nie powinno mieć ponadto znaczenia, czy w okresie korzystania z urlopu opiekuńczego jeden z rodziców lub współmałżonków przebywa wtedy na zwolnieniu lekarskim, urlopie macierzyńskim, rodzicielskim lub wychowawczym.

Zwolnienie z powodu siły wyższej lub pilnych spraw rodzinnych a urlop opiekuńczy

W projekcie kodeksu pracy poza urlopem opiekuńczym znalazł się także nowy rodzaj urlopu – urlop z powodu siły wyższej lub pilnych spraw rodzinnych. Zgodnie z treścią art. 148¹, który zostanie dodany do ustawy, pracownikowi ma przysługiwać zwolnienie od pracy w wymiarze 2 dni albo 16 godzin w roku kalendarzowym:

• z powodu działania siły wyższej,
• w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem

– jeżeli niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika.

W przypadku skorzystania z tego rodzaju urlopu pracownik zachowuje prawo do połowy należnego mu wynagrodzenia.

Dopuszczenie do pracy po urlopie opiekuńczym

Projekt przewiduje ponadto rozwiązania, które mają ochraniać pracownika i gwarantować mu niepogorszenie jego sytuacji z tytułu skorzystania z urlopu opiekuńczego. Wskazuje na nie zapis nakazujący stosowanie do pracownika korzystającego z urlopu opiekuńczego odpowiednio art. 183² kodeksu pracy, który odnosi się do m.in. pracownic powracających z urlopu macierzyńskiego.

Zgodnie z treścią tego przepisu, pracodawca jest zobowiązany dopuścić pracownika po zakończeniu urlopu na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem za pracę, jakie otrzymywałby, gdyby nie korzystał z urlopu.

W praktyce jednak należy spodziewać się, że takie sytuacje nie będą zdarzać się często ze względu na zdecydowanie krótszy okres trwania urlopu opiekuńczego w porównaniu z urlopem macierzyńskim, czy rodzicielskim.

Administracja kadr jako usługa payroll360

Payroll360 w ramach usługi outsourcingu kadr i płac oferuje kompleksowe wsparcie w zakresie przygotowywania dokumentacji pracowniczej oraz dokumentacji związanej z zatrudnieniem. Administracja kadrami polega również na prowadzeniu ewidencji nieobecności i urlopów oraz przestrzeganiu ważnych dla pracodawcy i pracowników terminów. Specjaliści payroll360 zawsze stosują się do bieżących przepisów, regularnie monitorując wszelkie pojawiające się zmiany. Firmy, które zdecydowały się powierzyć obsługę kadrowo-płacową zewnętrznym ekspertom, nie będą dlatego zaskoczone zaplanowaną na sierpień 2022 r. reformą kodeksu pracy oraz nowymi regulacjami.